افرادی که ملک تجاری را اجاره گرفته یا داده اند، مسلما با 2 اصطلاح سرقفلی و حق کسب و پیشه مواجه گردیده و احتمالا این 2 مفهوم را به جای هم استفاده کرده اند. اما این دو کلمه از لحاظ حقوقی کاملابا یکدیگر تفاوت داشته و از جنبه های گوناگون مثل روش های انتقال حق سرقفلی و حق کسب پیشه و شیوه ی ایجاد آن ها چند تفاوت اساسی دارند.
مفهوم حق کسب و پیشه برای اولین بار در قانون روابط موجر و مستاجر مصوب 1356 بیان گردید. در این قانون، مقنن علاوه بر مزایای گوناگونی مثل تمدید قرارداد اجاره به شکل خودکار که برای مستاجرین در نظر گرفت، یک حق مخصوص هم به عنوان حق کسب و پیشه را برای آن ها پیش بینی کرد که مفهومی بر گرفته از حقوق غربی و به خصوص حقوق کشور فرانسه بود.
بر اسا قانون یاد شده حق کسب و پیش، حقی می باشد که به علت فعالیت مستاجر در ملک تجاری، برای او ایجاد می شود. به عبارتی زمانی که مستاجر، ملک را اجاره نموده و آن را از موجر تحویل می گیرد، در آن فعالیت کرده و بر اثر این فعالیت، مشتریانی را به محل ملک تجاری جذب می کند.
این مشتریان در گذر زمان موجب زیاد شدن اعتبار و ارزش فعالیت تجاری و در نهایت افزایش ارزش ملک اجاره داده شده می شوند. اکنون چنانچه پس از اتمام مدت اجاره، مالک بتواند مستاجر را به آسانی از ملک بیرون کند، این موضوع منجر به استفاده ی رایگان و بلاوجه مالک از حاصل فعالیت و اعتبار تجاری مستاجر در ملک می شود.
جهت جلوگیری از این سوء استفاده موجرین و حمایت از فعالیت های تجاری مستاجرین در قرارداد اجاره، قانون سال 56 حق کسب و پیشه را برای مستاجر ملک تجاری پیش بینی نموده است که موضوع آن، ارزش حاصل گردیده از فعالیت تجاری و اعتبار حرفه ای مستاجر در ملک اجاره ای است.
حق کسب و پیشه ارزش مالی داشته و قیمت گذاری و تعیین ارزش آن به وسیله ی کارشناس رسمی دادگستری صورت گرفته و در موارد تخلیه ملک، به جز در موارد استثنایی، موجر وظیفه دارد تا قیمت مشخص گردیده به وسیله ی کارشناس را به عنوان حق کسب و پیشه به مستاجر پرداخت کند و الا او نمی تواند تخلیه ملک کند.
