یکی از کاربردی ترین عقود معین در قانون مدنی، عقد بیع است که بیشتر افراد، حداقل یک بار با آن سر و کار خواهند داشت و یا به صورت روزانه، آن را انجام می دهند. با نظر به کابرد و آثار حقوقی فراوان این عقد، قانون گذار انواع گوناگونی را برای آن در نظر گرفته است.
یکی از اقسام عقد بیع در قانون مدنی، عقد بیع نسیه یا معامله نسیه است که فقط در شرایطی اثر قانونی و حقوقی مد نظر طرفین را خواهد داشت که قواعد آن به صورت کامل، رعایت گردد و بر طبق حکم خرید و فروش نسیه در قانون، منعقد شود.
بیع نسیه
یکی از انواع عقد بیع در قانون مدنی، معامله نسیه یا بیع نسیه است و از مهم ترین عقود معین در این قانون بوده که بر اساس آن، خرید و فروش مال منقول یا غیر منقول انجام می شود و اثر حقوقی مالکیت یا انتقال مالکیت مبیع و ثمن، محقق می شود.
یکی از خصوصیات معامله نسیه یا خرید و فروش نسیه، که دلیل نام گذاری آن نیز هست، این است که ثمن معامله (وجه یا مالی که در ازای موضوع معامله پرداخت می شود)، موجل و زمان دار بوده و مدتی بعد از قرارداد، به طور یکجا یا اقساطی به فروشنده یا نماینده قانونی او، پرداخت می گردد.
یکی دیگر از انواع عقد بیع در قانون مدنی، بیع نسیه به نسیه بوده که در آن، مبیع و ثمن، هردو موجل و زمان دار بوده و قواعد خاص خود را دارد.
شرایط بیع نسیه
حکم خرید و فروش نسیه در قانون مدنی مشخص گردیده و از آنجایی که این عقد، فقط در صورتی واجد اثر قانونی استکه شرایط بیع نسیه، کاملا در رابطه با آن، رعایت گردیده باشد در این قسمت، شرایط بیع نسیه در قانون مدنی را شرح خواهیم داد.
یکی از شرایط خرید و فروش نسیه در قانون مدنی، این است که موضوع معامله، مستحق للغیر، وقفی یا از نظر قانونی، ممنوع المعامله نباشد و بایع و فروشنده، به صورت قانونی، به واسطه مالکیت یا هر نهاد قانونی مشروع دیگری، حق تصرف در مبیع و ثمن معامله را داشته باشند.
شرط دیگر بیع نسیه، این است که تحویل موضوع معامله، حال و پرداخت ثمن معامله، موجل باشد و موعد پرداخت، مهلت پرداخت و در صورت اقساطی بودن، مقدار اقساط، به صورت دقیق، در قرارداد شفاهی یا کتبی، مشخص شود.
شرط سوم این است که شرایط صحت معامله، در انعقاد آن رعایت گردیده باشند؛ بدین معنا که طرفین عقد، اهلیت قانونی (عقل، بلوغ و رشد) داشته باشند و با میل و رضای قلبی و قصد ایجاد عقد بیع نسیه، اقدام به معامله نموده باشند. همچنین هدف آن ها از انعقاد عقد بیع نسیه، مشروع باشد و موضوع معامله را به صورت دقیق، مشخص نمایند.
آثار بیع نسیه
بیع نسیه نیز مانند بیع نقد، آثار مخصوص به خود را دارد. این آثار در قانون مدنی تصریح شده اند. آثار خرید و فروش به واسطه معامله نسیه به شرح زیرند:
- انتقال مالکیت مبیع به مشتری و ایجاد حق هر نوع تصرف قانونی و مشروع در آن
- انتقال مالکیت ثمن به بایع و ایجاد حق هر نوع تصرف قانونی و مشروع در آن
- ایجاد مسئولیت قراردادی برای بایع و مشتری در رابطه با پایبندی به تعهدات خود در قرارداد معامله نسیه
- ایجاد ضمان درک یا همان مسئولیت، برای بایع و مشتری، در صورت مستحق للغیر درآمدن مبیع یا ثمن
- عدم امکان بر هم زدن یک طرفه عقد بیع نسیه، به دلیل لازم بودن آن؛ این مسئله، فقط در صورتی امکان پذیر است که طرفین، خیارات قانونی داشته باشند و یا ضمن عقد برای یکدیگر، حق فسخ قرار داده باشند.
