چنانچه چک بلا محل صادر گردیده باشد و صادر کننده ی چک به مقدار مبلغ چک در بانک اعتبار مالی نداشته باشد ، صاحب چک قادر خواهد بود از 3 شیوه ی کیفری ، ثبتی و حقوقی جهت مطالبه ی مبلغ چک برگشتی اقدام قانونی مورد نیاز را انجام دهد که در عرف این شیوه ها با عنوان به اجرا گذاشتن چک برگشتی هم شناخته می شوند .با وجود اینکه به لحاظ عرفی و قانونی به اجرا گذاشتن چک برگشتی معمولا ناظر بر اجرا گذاشتن چک به شیوه ی ثبتی می باشد. شایان ذکرمی باشد که هر یک از شیوه های به اجرا گذاشتن چک برگشتی جهت طلب کردن وجه آن ، با دیگری فرق دارد و طبیعتا پیامد ها آثار مخصوص خود را به همراه دارند .
به اجرا گذاشتن چک به شیوه ی کیفری
روش اول جهت به اجرا گذاشتن چک بلامحل ، روش کیفری می باشد که در این شیوه ،چنانچه وجه چک توسط صادر کننده پرداخت نشود ،دارنده ی چک قادر است از او به جرم صادر کردن چک برگشتی شکایت نماید که این شکایت با مراجعه به دادسرا و تنظیم شکواییه صدور چک برگشتی انجام می شود .
شایان ذکر است که بعد از مسدودی حساب چک برگشتی، دارنده ی چک می بایست ظرف مدت شش ماه از تاریخ دریافت گواهی عدم تاییدیه یا گواهی عدم پرداخت از بانک ، به مراجع کیفری مانند دادسرا شکایت نماید وگرنه دیگر امکان اجرا گذاشتن چک به روش کیفری و مجازات فرد صادر کننده ی چک وجود ندارد . اقدام قانونی جهت مطالبه چک برگشتی به روش کیفری به شرایطی که در قانون آمده نیازمند است .
به اجرا گذاشتن چک به شیوه ی حقوقی
روش دوم جهت به اجرا گذاشتن چک،استفاده از روش حقوقی است. در این روش ، دارنده ی چک قادر است چک برگشتی را با تنظیم دادخواست حقوقی به اجرا نهد. جهت تنظیم دادخواست مطالبه ی چک بلا محل می بایست برگه ی دادخواست به طور کامل پر گردد و کپی چک بلامحل به اضافه ی کپی گواهی عدم پرداخت که از بانک دریافت شده ، ضمیمه ی دادخواست گردد .
در این روش، دارنده ی چک هرگاه که بخواهد قادر است به دادگاه مراجعه کرده و چک خود را به اجرا بگذارد و برای این موضوع ، محدودیت زمانی وجود ندارد . به جز طی این مراحل ، دارنده ی چک قادر است محکومیت صادرکننده ی چک نسبت به پرداخت کلیه ی خسارت و هزینه‌های دادرسی را از دادگاه درخواست نماید و همچنین می تواند ضمن دادخواست مطالبه وجه چک ، صدور قرار تأمین خواسته جهت توقیف اموال صادر کننده ی چک اعم از اموال منقول یا غیر منقول او را هم درخواست کند .
شایان ذکر است که به سبب طولانی بودن فرآیند دادرسی دعوای اجرا گذاشتن چک در دادگاه ها به روش حقوقی ، این روش چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد ، با این وجود در بعضی از شرایط که شکایت کیفری از صادر کننده ی چک برگشتی امکان پذیر نباشد می توان با استفاده از این روش ، چک را به اجرا گذاشت و وجه آن را طلب کرد .
به اجرا گذاشتن چک به شیوه ی ثبتی
روش سوم جهت به اجرا گذاشتن چک ، شیوه ی ثبتی است. به دلیل اینکه مطابق قانون ، " چک " گونه ای سند لازم الاجرا به شمار می رود ، چنانچه صادر کننده ی چک قادر نبود به تعهداتش مبنی بر پرداخت وجه چک عمل کند ، دارنده ی چک قادر است آن چک را به اجرا بگذارد تا بتواند مبلغ آن را وصول کند که این شیوه ی به اجرا گذاشتن چک برگشتی را می توان تحت عنوان اجرا گذاشتن چک در مفهوم خاص به کار برد .در این روش ، دارنده ی چک برای اینکه چکش را به اجرا بگذارد ، نخست می بایست به بانک محال علیه مراجعه کرده و گواهی عدم پرداخت وجه چک برگشتی را دریافت نماید. در مرحله بعد قادر است با مراجعه به اداره ثبت اسناد محل ، فرم مخصوص صدور اجراییه برای چک برگشتی را دریافت کرده و تکمیل نماید و کپی چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت چک را هم به آن ضمیمه و تقاضای صدور اجراییه چک برگشتی کند .
اجراییه ی چک برگشتی به صادر کننده ی چک ابلاغ می گردد تا ظرف مهلت ده روز ، وجه چک برگشتی را به دارنده ی آن پرداخت کند وگرنه اموال صادر کننده ی چک توقیف می گردند . شایان ذکر می باشد که توقیف دارایی های بدهکار جهت وصول وجه چک به وسیله ی دارنده در این شیوه در مهلت زمانی کوتاه تری نسبت به سایر روش ها انجام می گیرد.پرداخت هزینه ی صدور اجراییه برای چک برگشتی بر عهده ی یعنی دارنده ی چک است و فرد متقاضی می بایست 5 درصد از کل مبلغ چک برگشتی را به عنوان هزینه ی صدور اجراییه چک برگشتی به اداره ثبت پرداخت کند.دارنده ی چک برگشتی می بایست دارایی هایی را به اجرای ثبت معرفی نماید که جزء مستثنیات دین صادر کننده ی چک نباشند .
