روش ثبتی یکی از مهم ترین راهکارهایی می باشد که صاحب چک جهت طلب کردن وجه در اختیار دارد و با مراجعه به مراجع پیش بینی شده قادر است چک خود را به اجرا گذاشته و برای وصول وجه آن اقدام کند.چک یکی از اسناد پرکاربرد جهت انجام معاملات روزمره ی خیلی از افراد می باشد که گاهی پرداخت نمی شود. صاحب چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت همه یا بخشی از وجه چک قادر است وجه چگ را به شیوه ی کیفری و حقوقی طلب کند.
از آنجا که مطلبق قانون صدور چک ، چک های صادر گردیده اسناد لازم الاجرا به شمار می روند ، می توان درخواست رسیدگی به وجه چک پرداخت نشده را به اداره ثبت اسناد ارائه کرد.
مراحل وصول چک از راه اجرای ثبت
بر اساس ماده ی 2 قانون صدور چک ، شرط اولیه و اساسی وصول چک به روش ثبتی این می باشد که چک می بایست از یکی از بانک های مجاز کشور صادر گردیده باشد .بدین معنا که فقط چک هایی را به روش ثبتی می توان استرداد کرد که وجه چک به وسیله ی بانک پرداخت گردد نه صندوق های قرض الحسنه و موسسات مالی اعتباری.در این صورت می توان به ادارات ثبتی مراجعه و در خواست صدور اجراییه جهت وصول چک کرد.مدارک زیر برای صدور اجراییه جهت وصول چک به روش ثبتی مورد نیاز است :
- کارت ملی متقاضی
- اصل و فتوکپی برابر با اصل شده چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت آن
- باید مطابقت امضای صادرکننده با نمونه ی آن به وسیله ی بانک در گواهی عدم پرداخت قید شود
- دریافت فرم تقاضای صدور اجراییه چک از اداره ثبت و تکمیل آن.
این مدارک باید به اداره ی ثبت اسناد محلی که بانک صادر کننده گواهی عدم پرداخت در آن است ارائه شوند. زمانی که برای چک اجراییه صادر گردید، این اجراییه به بدهکار ابلاغ می گردد و وی موظف است ظرف مدت 10 روز نسبت به پرداخت مبلغ مندرج در چک ، فراهم کردن ترتیبات پرداخت و یا معرفی دارایی ها اقدام کند .چنانچه صادر کننده ظرف مدت 10 روز اقدامات مورد نیاز را انجام ندهد ، دارنده ی چک قادر است درخواست توقیف اموال صادرکننده ی چک را به اداره ی ثبت ارائه کند .طبق پیش بینی ها،تاسیس سامانه ی صیاد و الزامی کردن ثبت چک در این سامانه سبب کاهش حجم چک های برگشتی در آینده شود که این موضوع می تواند موجب کاهش تعداد پرونده هایی اجرایی ثبت در رابطه با وصول چک گردد.
مزایای وصول چک از طریق اجرای ثبت
- با توجه به تعداد زیاد پرونده ها در مراجع حقوقی و کیفری دادگستری ،این روش با سرعت بیشتری انجام می شود زیرا صدور اجراییه از راه اداره ی ثبت فقط حدود چهل و هشت ساعت به زمان احتیاج دارد .
- از آنجا که چک یک سند رسمی و لازم الاجرمی باشد ، طلب ناشی از چک احتیاجی به اثبات ندارد و اداره ثبت هیچگونه رسیدگی انجام نداده و در مدت زمان کوتاهی به صدور اجراییه اقدام می کند .
- جهت وصول چک از راه اجرای ثبت ، احتیاجی به پرداخت هزینه دادرسی نمی باشد بلکه مبلغ پس از وصول چک دریافت می گردد در حالی که در رسیدگی به وسیله ی مراجع دادگستری ، نخست می بایست هزینه ی دادرسی پرداخت گردد و بعد رسیدگی شروع می شود .
- برای استرداد وجه چک از راه اجرای ثبت ، محدودیت زمانی شش ماهه پیش بینی شده در شیوه ی شکایت کیفری از چک برگشتی وجود ندارد .
معایب وصول چک از طریق اجرای ثبت
- از آنجا که که وصول چک از راه اجرای ثبت وابسته به معرفی دارایی هایی از بدهکار به اداره ثبت می باشد ، چنانچه طلبکار قادر نباشد ظرف مدت 1 سال به اداره ثبت دارایی هایی از بدهکار را معرفی کند، هزینه ی اجراییه که معادل پنج درصد وجه چک می باشد از خود او دریافت می گردد .
- هزینه ی صدور اجراییه در این روش بیشتر از هزینه ی دادرسی دعوای حقوقی و کیفری می باشد زیرا می بایست 5 درصد کل مبلغ چک تحت عنوان هزینه ی صدور اجراییه پرداخت گردد .
- توقیف اموال در روش ثبتی بعد از ابلاغ اجراییه به بدهکار شروع می شود بنابراین امکان دارد در این فاصله بدهکار دارایی هایش را به دیگران منتقل کند ولی با استفاده از روش حقوقی استرداد وجه چک ، صدور قرار تأمین خواسته برای جلوگیری از نقل و انتقال دارایی به وسیله ی بدهکار، بدون اطلاع فرد بدهکار انجام می گردد.
- در صورتی دارایی های صادر کننده ی چک بلا محل توقیف می گردد که این دارایی ها جزء مستثنیات دین نباشند. یعنی بعضی از دارایی ها که جزء ضروریات زندگی شخصی به شمار می روند ، از توقیف معاف بوده و طلب را از محل آنها نمی توان وصول کرد نظیر خانه، اثاثیه و ... .بنابراین از آن جایی که امکان دارد صادر کننده ی چک برگشتی به عنوان بدهکار ، دارایی های دیگری جز مستثنیات دین نداشته باشد کاهی اوقات استرداد وجه چک با مشکل مواجه می گردد .
لازم به ذکر است که صدور اجراییه جهت وصول چک از راه اجرای ثبت را تنها می توان علیه صادر کننده ی چک درخواست کرد و می بایست علیه سایر امضا کنندگان ( پشت نویس و ضامن ) از راه دادگستری اقدام نمود .
